काठमाडौं– सरकारले कोरोना जोखिम मूल्यांकन गरी आफ्नो नगर क्षेत्रभित्रका विद्यालय खोल्ने/नखोल्ने जिम्मेवारी स्थानीय तहलाई दियो । स्थानीय तहहरूले हचुवाका भरमा मूल्यांकन वा अनुगमन गरे । काठमाडौँ महानगरबाहेकका पालिकाले विद्यालयले पठनपाठन सुरुसमेत गरिसकेका छन् ।

शंखरापुर नगरपालिका, कागेश्वरी मनोहरा, चन्द्रागिरि, तारकेश्वर, टोखा, बूढानीलकण्ठ, गोकर्णेश्वर, दक्षिणकाली, कीर्तिपुर, नागार्जुन नगरपालिकाले कोरोना अवस्थाको प्रारम्भिक मूल्यांकन गरी विद्यालय सञ्चालन गरे ।

स्थानीय तहले पनि विद्यालय खोल्ले जिम्मेवारी सम्बन्धित विद्यालयलाई नै दिएको थियो । विद्यालयहरूले अभिभावक भेला गरी बालबालिकाहरू विद्यालय पठाइदिन आग्रह गरे । सरकारले तोकेको स्वास्थ्य मापदण्ड पूरा गरी विद्यालय खोल्ने प्रतिबद्धता जनाए ।

मास्क, स्यानिटाइजरको प्रयोग गरी दुई सिफ्टमा विद्यालय सञ्चालन भइरहेका छन् । एउटा सिटमा २ जना मात्र राखेर विद्यालय सञ्चालन गरेका छन् ।

विद्यालयहरूले स्वास्थ्य मापदण्ड पूरा गरी विद्यालय सञ्चालन गर्छु भनी प्रतिबद्धता जनाए पनि भौतिक संरचना भने पर्याप्त छैन । पहिलाकै संरचनामा केही थप नगरी पठनपाठन सुरु भएको छ ।

अस्थायी शौचालय, कक्षाकोठाको निर्माण गर्न सकेका छैनन् । दुई सिफ्ट गरेर पठनपाठन सुरु गरे पनि कोरोना जोखिम भने कम हुन सकेको छैन । शिक्षकहरूले भौतिक दूरी कायम गराए पनि विद्यार्थीहरूले त्यसको पालना गर्दैनन् । कक्षामा बसुन्जेल र शिक्षकको अगाडि मात्र स्कुलको नियम पालना गर्ने गरेको स्वयं विद्याथीहरू बताउँछन् ।

यसो भन्छन् विज्ञ

हाल संख्यामा हेर्दा कोरोना संक्रमणको दर केही घटेजस्तो देखिए संक्रमणको दर भने नघटेको विज्ञहरू बताउँछन् । सशुल्क परीक्षण गर्नेको संख्या निकै कम छ । सरकारले निःशुल्क परीक्षण रोकेकाले केही जागरुक नागरिकले मात्र शुल्क तिरेर परीक्षण गराउने गरेका छन् ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयको वेबसाइटमा परीक्षण गराउनेहरूको मात्र तथ्यांक हुन्छ । यसले तथ्यांकमा भन्दा समाजमा संक्रमणको दर बढी हुनु स्वाभाविक भएको जनस्वाथ्यविज्ञ डा. रवीन्द्र पाण्डे बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘यस्तो अवस्थामा विद्यालय खोल्दा संक्रमण अझै फैलिने र यसले भयावह रूप लिन सक्छ । ९ महिनासम्म नखुलेका विद्यालयहरू अझै २ महिना रोक्दा केही बिग्रने थिएन ।’

शिक्षा मन्त्रालयले विद्यालय खोल्ने/नखोल्ने अधिकार स्थानीय तहलाई दिएको छ । स्थानीय तहले पनि सम्बन्धित विद्यालयलाई नै सो जिम्मेवारी दिएकाले विद्यालय धमाधम खुले ।

यसो भन्छ स्वास्थ्य मन्त्रालय

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले भने कोरोना भाइरसको जोखिम अझै नघटेको अवस्थामा देशभर विद्यालय खुल्न थालेकामा चासो देखाएको छ । कोरोना संक्रमणको जोखिम उच्च रहेका ४ जिल्लामा तत्काल विद्यालय नखुलाउन स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले आग्रह गरेको थियो ।

काठमाडौँ, ललितपुर, भक्तपुर र कास्की जिल्लामा अझै पनि संक्रमितको संख्या उच्च रहेको तथा जोखिम कम नभएकाले केही समय पर्खन मन्त्रालयले आग्रह गरेको हो ।

मन्त्रालयका प्रवक्ता प्रा.डा. जागेश्वर गौतमले अन्य जिल्लामा केही सहज अवस्था भए पनि उपत्यकाका ३ जिल्ला र कास्कीमा भने विद्यालय पुनः सञ्चालनमा ल्याउन नहुने बताएका छन् ।

उनले देशभरका कुल संक्रमितमा ४० देखि ६० प्रतिशत उपत्यकाका ३ जिल्लाकै भएका कारण यो अवस्थामा विद्यालय सञ्चालन गरेर जोखिम उठाउन नहुने बताउँदै यस्तो अवस्थामा विद्यालय सञ्चालन गरिए पुसमा कोरोनाको जोखिमको अवस्था भयावह हुन सक्ने तर्क गरे ।

यी दुई सरकारी निकायको बीचमा समन्वय नहुँदा अभिभावकहरू भने अन्योलमा परेका छन् । उनीहरूलाई ‘नखाऊँ भने दिनभरिको सिकार, खाऊँ भने कान्छा बाउको अनुहार’ भएको छ ।

कागेश्वरी मनोहरा–७ की सरिता चालिसे भन्छिन्, ‘नानीलाई स्कुल पठाऊँ भने कोरोनाको डर घटेको छैन भनेर स्वास्थ्य मन्त्रालयले दिनदिनै भनेको भन्यै छ, नपठाऊँ त छोरीको पढ्ने बानी नै हराइसक्यो । अब त खेल्नतिरै मन छ ।’ ९ महिनासम्म विद्यालय बन्द हुँदा र अनलाइन कक्षा पनि प्रभावकारी नहुँदा बालबालिकाको पढाइ बिग्रेकामा उनीहरू चिन्तित थिए ।